Hannie vertelt over haar ouders Jan Halman en Griet Brinkman

Ten tijde van het interview woonde Hannie Halman in Archel, net over de grens met België. Jarenlang was ze directiesecretaresse bij Phillips. Aan de hand van een aantal foto’s heeft ze haar verhaal verteld.

Zorgvlied was een overwegend protestant. We gingen als katholieke kinderen wel mee naar de zondagsschool. Er waren maar weinig katholieken, terwijl Zorgvlied begonnen was als katholieke enclave. De familie Verwer had veel katholieke werklui aangetrokken. (Zie elders artikel over de familie Verwer). Moeder was kinderjuffrouw bij de familie Verwer. Ze heeft verteld dat ze iedere avond naar huis mocht toen haar vader (Bernardus) op sterven lag. Ik herinner me nog dat mevrouw Verwer grote pakken met kleren stuurde. Er kwamen vaak van die grote pakken en ze had van die mooie kleren. Ik kreeg op een gegeven moment een mooi jasje. Ik zie het nog voor me. We moesten ook wat van de kleren die we kregen aan ome Volkert geven. Het waren vooral meisjeskleren dat weet ik wel. En dat hele mooie jasje.
Ik denk dat de familie Verwer al uit Zorgvlied vertrokken was toen mijn moeder trouwde.
 
In Zorgvlied was een diepe sloot. Naast het postkantoor van Sweering. Als je bij Sweering achterlangs liep kwam je erlangs en keek je zo in die diepe sloot. Daar was ook onze bakkerij. In zie nog onze Greet met haar bruin fluwelen jasje daar lopen. Ik zie nog dat ze van de loopplank afduikelt. Onze moeder stond daar te wassen met het wasbord. Moeder rent achter de huizen langs en duikt zo in de sloot en haalde onze Greet eruit. Ze was niet verdronken. Het was allemaal modder.
 
Dit is het schooltje van Zorgvlied. We moesten een heel eind lopen naar school. Het was geen katholieke school. ‘Morgens moesten we eerst naar de kerk, dan gauw naar huis voor het ontbijt en dan naar school. Moeder had het ontzaglijk druk met elf kinderen. We hadden ook drie knechten voor de bakkerij. Een hiervan was een intern. Dat was Anne Merks. Ook hadden we een huishoudster uit Sauwerd. Maar ‘s avonds stond er een grote emmer aardappelen klaar en dan zei ze: “Hannie schillen”. Voor mijn jongere zusje was het heel anders. Die kon altijd in de bomen klimmen. Ze heeft zelfs een keer haar arm gebroken.
Vroeger hadden we van die zwarte gebreide kousen aan. Ik moest  die ook nog breien. Als ik weer een kous af had, kreeg ik een kaatsenbal.
Ik was vaak in de bakkerij bij de knechten. Ze bakten dan van die krentenbollen. De knecht die bezorgde heette Gerard Klaster.
 
De onderwijzer wilde dat ik ook onderwijzeres werd. Die onderwijzer was een beetje gek op mij. Hij trok me altijd voor.  Hij kwam bij mijn moeder in de winkel om te zeggen dat ik onderwijzeres moet worden. En ik kwaad! Ik moest naar kostschool. Ik voelde er niets voor. Ver van huis want je moest eerst naar Elsloo lopen voor de tram naar Steenwijk. De tram ging via Vledder en Frederiksoord. In Steenwijk moest ik maar zien hoe ik in Gelderingen kwam. Ik was geen 12 jaar toen ik naar Steenwijkerwold naar de nonnen ging.
Een jaar later gingen we verhuizen en ben ik van kostschool gegaan. Ik zei: “ik blijf daar niet. Ik ga mee naar Ankeveen”.
We zijn ui Zorgvlied vertrokken omdat we nooit katholieke knechten konden krijgen. Toen wij meisjes ouder werden wilden mijn ouders ook geen interne knechten meer. Dat herinner ik me goed. Een van de knechten zat altijd aan de deur van de meisjeskamer te rammelen. Die knecht was ook nog aan de alcohol terwijl hij een hele goede bakker was.
We hebben in de loop der tijd verschillende knechten gehad, ze waren allemaal protestant. Vader en moeder wilden dat niet meer toen de meisjes groter werden. Zo was dat vroeger. De geloven waren heel erg apart.
 
We hadden veel contact met de buren. Jan van Opzeeland woonde naast ons, hij had een café. En dan de familie Sweering, die hadden een postkantoor. De buurjongens hielpen ons met broodzegels plakken (1914 – 1918). Ook gingen we met zijn allen korenaren zoeken voor mensen die ze graag wilden hebben.
 
Over oom Volkert is veel vertellen.
De kinderen van Oom Volkert waren vroeger ook onze speelkameraden. Hij was timmerman en ze hadden ook een heel stel kinderen. Ze hadden zo’n prachtige grote kachel…. Ik zie het allemaal nog zo voor me.  ’s Avonds, wanneer mijn oom klaar was met werken, riep hij alle kinderen: “Jongens allemaal bij mekaar”! En dan begon hij te vertellen. Dat verhaal ging altijd door en tegen zessen zei hij: “nu hoor ik oom Jan (mijn vader) fluiten”. Mijn vader floot altijd op zijn vingers. Als hij floot dan moesten we thuiskomen. Oom Volkert had het over slangen die een prop in de keel hadden of over een kikker. Hij zei dat hij dat allemaal zelf beleefd had. Hij ging elke keer elk avond weer verder met zijn verhaal. Hij zoog het allemaal uit zijn duim.
Dat ome Volkert een goede verteller was, was alom bekend. Op een keer was de pastoor stiekem binnengekomen en had meegeluisterd. Toen oom Volkert zijn verhaal uit was, zei de pastoor dat hij een beetje jaloers was. “Ik wou dat ik preken kan, zoals jij kunt vertellen. Valentijn, de zoon van Volkert weet nog veel meer van die verhalen.
Later zijn oom Volkert en tante Riemke met de 12 kinderen ook in Aalst komen wonen.
De timmerfabriek van oom Volkert was failliet gegaan en hij zocht werk in Eindhoven. Phillips bood perspectieven.
 
In de familie speelde ook een beroemd verhaal van een oom die in Amerika was gestorven. Wij kregen daar bericht van vertelde mijn vader. Er zou om een grote erfenis gaan. Toen heeft iemand, mijn vader of iemand anders een brief geschreven. Ik denk dat het mijn vader was want hij kon goed schrijven. In deze brief hebben ze Brinkman niet met twee ennen geschreven. Ze hebben er nooit meer iets van gehoord. De erfenis is aan de staat vervallen. We hadden de naam met twee ennen moeten schrijven. Dat verhaal ging dus de familie rond en mijn vader zei altijd: “Brinkmann moet je wel altijd met twee ennen schrijven want anders krijg je nooit een erfenis”.
Zelf heb ik het verhaal nooit geloofd want ze hadden wel meer van die sterke verhalen. Een ander sterk verhaal is dat je bij het veen achter Wateren ’s avonds niet mocht rijden of lopen. Je werd dan in het veen getrokken.
Ik herinner me ook nog een verhaal over stropen. Tijdens het stropen was hij een wilde kat tegengekomen. Mijn vader had die kat een trap gegeven, maar die kat was achter hem aangegaan en mijn vader holde naar huis. Toen hij ’s morgens opstond zaten er een heleboel wilde katten voor de deur. Dat waren zo van die verhalen die ik nooit geloofde.
Later in Aalst als we ’s winters om de kachel zaten, vertelde hij verhalen over Zorgvlied. Spannende verhalen over slangen of adders. En dan was er nog het verhaal van de klompen.
Mijn vader was een keer met ome Jan wezen stropen op de hei. Ik denk dat het Amsterdamse veld heette. Hij vertelde dat hij een heuvel opkwam en zag aan de andere kant veldwachter Damhuis aankomen. Dus gingen ze ervandoor. Maar toen ze wegholden, verloor mijn vader zijn klompen. Toen hij een paar maanden later bij de veldwachter thuiskwam, zag hij daar zijn eigen klompen staan. “Mooie klompen” zei mijn vader. Veldwachter Damhuis vertelde hoe hij ze gevonden had.
“Nou, ik kan ze wel gebruiken” zei vader en hij kocht zijn eigen klompen terug van de veldwachter.
 
Over Damhuis kunnen wij, de kinderen, veel verhalen vertellen. Er was altijd wat tussen de veldwachter en ons. Ik lag er zelf ook mee overhoop. Ook zat hij altijd mijn vader dwars, maar dat zal wel voor het stropen geweest zijn. Julia Damhuis zat bij mij in de klas.
In de oorlog van 1914 kwam hij altijd gluren door een raampje om te kijken of mijn vader niets zwart verkocht. Hij zat ons altijd op de hielen.
Ik weet nog dat het kermis was. Er was misschien wat gebeurd. Damhuis heeft iemand opgepakt en met de rug over een punthek gelegd. Hij was in staat hem de punten door de rug te duwen. Ik heb het niet zelf gezien want wij lagen al in bed, maar de andere dag was dit het praatje van de dag in het dorp.